A- NHÀ THỜ HỌ TRẦN LÊ VÀ NHỮNG LẦN SỬA CHỮA, TÔN TẠO
Người Việt (người Kinh) tin về luật nhân – quả có luân hồi – đầu thai – kiếp trước; theo
phong tục tín ngưỡng dân gian thờ thần, người có công và thờ cúng Tổ tiên… để nhắc
nhở bản thân, con cháu và mọi người về tình đoàn kết, sống tử tế, lòng kính trọng biết
ơn… đó là nét đẹp văn hóa.
Nhà thờ (từ đường) họ Trần Lê đại tôn chỉ thờ thủy tổ Trần
Đăng Như và 8 vị thế Tổ, ngoài ra treo ảnh những người được nhà nước công nhận danh
hiệu cao quý, có tầm ảnh hưởng và sức lan tỏa lớn đồng thời có tâm với dòng họ, mặt
khác nhà thờ còn treo bảng ghi tên những người đã hy sinh vì Tổ quốc.
Nhà thờ là nơi yên tĩnh giành riêng cho việc tâm linh thờ cúng và hội họp của dòng họ
không ai được lợi dụng nhà thờ để tuyên truyền mê tín dị đoan, không làm nơi vui chơi
hay mục đích khác. Đất đai, nhà cửa và đồ thờ là tài sản chung. Quản lý mộ Tổ, quản lý
nhà thờ là trách nhiệm của mọi người trong Họ nhưng trực tiếp, thường xuyên là Trưởng
họ và Hội đồng gia tộc.
Nhà thờ có từ năm nào? Quan lính Pháp đến dựng đồn Lạc Thiện ở xã Trung Lễ bên
cạnh nhà thờ họ Trần cách nay 136 năm (2022 – 1886), lúc ấy nhà thờ họ Trần đã xây
dựng có thể cách nay khoảng 150 năm và là cơ sở cách mạng để theo dõi hoạt động của
giặc. Năm 1927 cụ Lê Trọng Liệu (đời thứ 10, gọi cụ Lê Thước là con, gọi cụ Trần Đôn
Cung là Can nội) với trách nhiệm uy tín của mình đã điều hành nâng cấp nhà thờ và hợp
tự 8 Phái quy về một mối từ đường họ đại tôn không để các Chi Phái tự xây nhà thờ nhỏ
nhằm tập hợp sức mạnh đoàn kết giống như họ Lê và nhiều họ khác.
Nhà thờ họ tiếp tục sửa chữa tôn tạo trong các năm 1950, 1980, 2002; tháng 8/ 2019
đến cuối tháng 6/ 2020 dương lịch xây lại mới cổng tam quan, trùng tu tôn tạo: hạ điện
(bái đường), trung điện và thượng điện (nơi thờ bài vị Thủy tổ, Thế tổ) thoáng đãng to
đẹp hơn, tháng 4/ 2021 xây lại tường rào xung quanh; kinh phí xây dựng chủ yếu do con
cháu nội ngoại, dâu rể gần xa đóng góp và công đức bằng tiền và ngày công lao động,
ngoài ra cũng được tỉnh tài trợ một ít.
Nhà thờ tọa lạc trên khuôn viên cũ 1.500 m2 và vị trí các dãy nhà chính vẫn như năm
1927 với không gian thờ tự tôn nghiêm. Thời trước có nhiều loại đồ thờ cổ và đẹp: hoành
phi, câu đối, đại tự, chiêng đồng, chim hạc, lư hương, bình hoa… trong đó vài bảo vật quý
hiếm có thể đồng đen, nay một số đã mất.
B- TRÁCH NHIỆM VÀ QUYỀN LỢI CỦA MỌI NGƯỜI TRONG HỌ
Theo phong tục truyền thống người Việt, tại gia đình thường thờ cúng đến cụ 5 đời
(người chủ lễ gọi là Can) trở lại, từ đời thứ 6 trở lên đều gọi là tiên Tổ về nhà thờ họ đại
tôn. Tương truyền những ngày lễ tết các ngài Nam Tào, Bắc đẩu; cụ Thủy Tổ, Thế Tổ,
tiên Tổ các gia đình từ cõi vô thường về đây hội ngộ thượng hưởng hương hoa vật phẩm
do con cháu dâng cúng.
Mảnh đất thiêng của từ đường họ Trần Lê đã nhiều lần long trọng vui đón quan trạng
về làng, con cháu các đời thành danh vinh quy bái Tổ. Lễ tết các con cháu về tại từ
đường để tận hưởng phút giây thời gian như ngừng lại lắng hồn về những điều xưa cũ, tỏ
2
lòng biết ơn Tổ tiên, mong linh ứng hóa giải hạn xui, ban vận may phúc lộc. Có nhiều gia
đình khi con cháu chuẩn bị đi thi, đi làm ăn xa, lập gia đình… hoặc gặp hạn xui xẻo, có
người qua đời cũng đến thắp hương trình báo cầu mong cụ Tổ. Đến nhà thờ họ cũng là
dịp gặp để biết thứ bậc, tăng tình đoàn kết; chúc nhau vui khỏe, an khang, thịnh vượng,
phát triển văn hóa dòng họ.
Mọi người luôn ghi nhớ gốc tích của mình, ghi nhớ công đức “uống nước nhớ nguồn,
nhân sinh do Tổ” thành kính trước anh linh liệt Tổ liệt tông, sống xứng đáng với truyền
thống tốt đẹp của dòng Họ, luôn tự hào và phát huy hào khí Đông A trên mọi lĩnh vực
góp phần xây dựng quê hương đất nước.
Mọi người có trách nhiệm và nghĩa vụ đóng góp quỹ Họ, thờ cúng Tổ tiên, cố gắng
về dự lễ tết hàng năm. Mọi người khi cưới vợ, lấy chồng; sinh con trai hay gái hoặc công
danh thành đạt… đều nên trình báo để ghi vào phả ký của Họ; trình báo nên đến tại nhà
thờ làm lễ chỉ đơn giản là lễ bạc lòng thành cũng được, nếu ở xa hay không có điều kiện
thì liên lạc nhờ anh em ở quê làm hộ. Ông, bà, cha, mẹ sống mẫu mực, không làm điều gì
mang tiếng xấu; con cháu phấn đấu nâng cao trình độ học vấn, giữ gìn nề nếp để thành
người tử tế, có ích cho bản thân, gia đình, xã hội.
TP Vinh, ngày 12 tháng 01 năm 2022
Trần Điện Năng- đời 14, Phái 3.
